[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tempa dojrzewania, a także na skutek ćwiczeń terapeutycznych.
16. Która z koncepcji etiologicznych jest prawdziwa?
Etiologia dysleksji rozwojowej, a więc jej pierwotne przyczyny,
nieznane są do końca. Wymienia się, jak wyżej przedstawiono, kilka
koncepcji:
1 ) Koncepcja genetyczna - upatrujÄ…ca przyczynÄ™ w dziedziczeniu
tych zmian w c.u.n, które są przyczyną zaburzeń funkcjonalnych i
podłożem trudności w czytaniu i pisaniu (czynnikiem patogennym są
w tym wypadku geny, przekazywane z pokolenia na pokolenie);
2) koncepcja opóznionego dojrzewania centralnego układu nerwo-
wego - upatrująca przyczynę trudności w spowolnieniu dojrzewania
c.u.n. i zaburzeniach funkcjonalnych (czynniki patogenne: geny,
czyn-
niki uszkadzajÄ…ce c.u.n.: hormony);
3) koncepcja organiczna - upatrujÄ…ca przyczynÄ™ w mikrouszkodze-
niu struktury tych okolic mózgu, które realizują czynność pisania i
czytania (czynniki patogenne chemiczne, fizyczne i biologiczne
od-
dziatujÄ… na c.u.n. w okresie okofoporodowym);
4) koncepcja hormonalna - upatrujÄ…ca przyczynÄ™ w niedoksztatce-
niu struktury niektórych okolic kory mózgowej i nieprawidłowym
mode-
lu rozwoju mózgu, tzn. zablokowaniu rozwoju lewej pótkuli mózgowej
(czynniki patogenne: nadprodukcja hormonów, np.testosteronu);
46 I 47
5) koncepcja psychodysleksji - upatruje przycryny w zaburzeniach
29
funkcjonalnych c.u.n. - emocjonalnych (czynniki patogenne: urazy
psychiczne, stres).
Jak widać z tego zestawienia, żadna z koncepcji nie jest w pełni
zweryfikowana. W największym stopniu potwierdzone badaniami obie-
ktywnymi są koncepcje wskazujące na strukturalne tło dysleksji
(nie-
dokształcenie lub uszkodzenie kory mózgowej, por. badania N. Ge-
schwinda i A. Galaburdy), choć i tu wiele spraw wymaga
wyjaśnienia.
Widać też wyraznie, jak koncepcje te wzajemnie są ze sobą powiąza-
ne, jak siÄ™ uzupetniajÄ…. Potwierdzenie jednej z nich, w przypadku
konkretnego dziecka, nie wyklucza pozostałych. Prawdopodobnie
większość z nich (lub wszystkie) uznana zostanie za prawdziwe.
Wyjaśnione też zostaną związki między zjawiskami przez nie opisywa-
nymi. Do tego jednak potrzebne jest wprowadzenie nowych
technolo-
gii badań nad strukturą i bioelektryczną czynnością centralnego
układu nerwowego, a szczególnie mózgu.
17. Co znaczy termin'polietiologia"?
Termin polietiologia oznacza wieloprzyczynowość, a zatem, że
dane zaburzenie może być uwarunkowane wieloma różnymi przyczy-
nami. Dysleksja jest uwarunkowana polietiologicznie, ponieważ w
różnych przypadkach mogą ją spowodować różne przyczyny (u
jednego dziecka - dziedziczność, u drugiego - organiczne uszkodze-
nie mózgu), a nawet mogą one wystąpić równocześnie w tym samym
przypadku (dziecko może zarówno odziedziczyć dysleksję, jak też
może doznać mikrouszkodzeń c.u.n. wskutek patologicznej ciąży i
porodu). Należy się spodziewać, że w przypadku jednoczesnego
oddzialywania obydwu przyczyn będziemy mieli do czynienia z cięż-
szymi konsekwencjami w postaci nasilonych trudności w czytaniu i
pisaniu.
VI. PATOMECHANIZM - WTÓRNE PRZYCZYNY
DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ
1. Jaki jest mechanizm powstawania dysleksji rozwojowej?
Nie jest on w pehi poznany. Pierwotne przyczyny dysleksji
(etiolo-
gia) powodują skutki, które są bezpośrednimi prcyczynami dysleksji.
Są to zaburzenia funkcji c.u.n., które mają charakter parcjalny i
występują przede wszystkim w obszarze procesów poznawczych
(percepcji, czyli spostrzegania, języka), motoryki i integracji
tych
funkcji. Prryjmuje się, że należy raczej mówić o patomechanizmach
dysleksji, ponieważ różne konfiguracje dysfunkcji leżą u podstaw
specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, odmienne u różnych
dzieci.
2. Jak rozumieć neuropsychologiczny mechanizm czynności czyta-
nia i pisania, ich lokalizację w mózgu?
Czytanie i pisanie to wyższe czynności psychiczne. Struktura tych
czynności jest złożona (opiera się na prostych funkcjach i ich
wspótdziałaniu, a lokalizacja ma charakter układowy i dynamiczny.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]