[ Pobierz całość w formacie PDF ]
NOTATKI
1. Zosimas, Fenicjanin z urodzenia, \ył w pierwszej połowie VI wieku. Legenda wią\e go z pustelnicą
Marią Egipcjanką, której kult był szeroko rozpowszechniony w obrządku słowiańskim.
2. I. Oatojic, Katalog Benediktinskih Samostana na Dalmatinakom Primoriju ,Split 1941.
3. Rerum Bohemicarium ,11.187U.
4. Chalupecky-Ryba, Stredovake legendy Prokopske Praha 1951.
5. A. Małecki, Klasztory i zakony w Polsce ,1875; W. Kętrzyński, Biskupstwa i klasztory w
Polsce ,1889; B.Albers, Zur Geschichte des Benediktinerordens in Polen , 1896; P.David, Les
Benedictins et l'ordre de Cluny dans la Pologne medieuele , Paris 1939.
6. Materiały staro\ytne ,Warszawa 1956,I.str.1-50; A. śaki, Celtowie na ziemiach polskich ,
Rocznik Biblioteki PAN, Kraków 1958.
7. Wspólnoty chrześcijańskie zało\one przez misjonarzy irlandzkich miały przetrwać na Morawach
do czasów Cyryla i Metodego.
8. M. Gumplowicz, Zur Geschichte Polens in Mittelalter , Radom 1872.
9. I. Gacki, Benedyktyński klasztor w Sieciechowie Radom 1872.
ROZDZIAA X
DUALIZM
Zostawmy na razie obrządek cyrylo-metodiański, a zajmijmy się rakiem , który go omal całkowicie
nie zniszczył. Była to sekta bogomilców.
I. ZARATHUSTRA.-W systemach religijnych utrwaliło się przeświadczenie, \e świat nie mo\na
zreformować, odnowić, przebudować. Trzeba go tylko poznać, czcić i praw jego przestrzegać.
Nic tu się nie zmieniło na wschód od Indii. Szyntoizm, taoizm, konfucjanizm i mahajanizm mimo, i\
powstały na szczeblach wy\szej kultury, uwa\ają ,\e bezsilny jest człowiek wobec praw świata.
Wręcz odwrotne stanowisko zajął Zarathustra, zwany Zoroastrem przez Greków, który \ył w latach
630-553 przed naszą erą w Persji. Doszedł on do przekonania, \e świat został zepsuty nie na skutek
swojej natury, ale przez przypadek i skutek tego mo\e być naprawiony przez ludzką działalność.
Była to nie lada rewelacja dla staro\ytności.
Są dwie przeciwne siły, które stworzyły i utrzymują świat \ywych istot: pierwszą jest Mazda ,Pan
śycia, światła, Twórca Zakonu Prawdy; lecz równie\ jego jest przeciwnik, Angria, Mainu ,Demon
Kłamstwa, który kiedy świat został stworzony, zdeprawował ka\dą jego część. Obie siły istnieją
odwiecznie, lecz nie są wieczne, bo przyjdzie czas, kiedy Ksią\a Ciemności i Kłamstwa zostanie
pokonany, a prawda zwycię\y.
Du\ą rolą w odmienieniu świata odegra wolna wola człowieka. Zdaniem Zarathustry ludzie nie są
stadem baranów popędzanym przez prawa natury. Ka\dy człowiek ma mo\ność rozeznania dobra i
zła, oraz działania w ramach jednego czy drugiego. O tym decyduje jego woła. Je\eli wybierze dobro,
po śmierci czeka go wieczna zapłata, poniewa\ człowiek działał w kierunku naprawy zepsutego
świata. Natomiast ci, co idą za podszeptami Demona Kłamstwa, pójdą na mąki.
Naukę Zarathustry zredukowali magowie, jego zwolennicy, do prostego, bezkompromisowego
dualizmu boga Ormuzda i szatana Arymana , dwóch bez początku sił, które reprezentują
absolutne wartości dobra i zła. W tej formie Zoroastranizm stał się religią państwową Persji za
panowania dynastii Sassanidów i przetrwał do naszych czasów jako religia Persów.
II. RELIGIE ZACHODU.-Idea dualizmu odpowiada duchowi narodów Zachodu. Dynamizm i
prę\ność ich nie dały się wepchnąć w statyczność świata, jaką wyznawały ludy Dalekiego Wschodu.
Zasada walki dobra z złem stała się podstawą religii staro\ytnych Greków, Egipcjan, Rzymian;
judaizmu i chrystianizmu, zarówno w głównym członie jak i w jego odmianach. Bez niej trudno
byłoby sobie wyobrazić powstanie i rozwój potęg politycznych oraz kultur Zachodu.
III, SEKTY DUALISTYCZNE.- Chrześcijaństwo, podobnie jak inne systemy religijne Bliskiego
Wschodu, ściśle rozgraniczyło role, jakie w nich odgrywać mai dobro i zło, oraz siły stojące z nimi.
Nie ka\demu trafiało to do przekonania, dlatego zrodziły się sekty dualistyczne, które wywarły nie
lada piętno na dziejach Bliskiego Wschodu i Zachodu.
1. Manicheizm.- Mani , twórca manicheizmu , urodził się 4 kwietnia 214 r. naszej ery w
armeńskiej rodzinie arystokratycznej. Twierdzi on, \e stworzenie świata jest rezultatem walki w
trzech fazach między siłami dobra i zła; duchów niebiańskich i podziemnych potęg. świat składa się
z dwóch królestw rządzonych przez Ojca Wielkości i Księcia Ciemności
Manicheizm szybko rozprzestrzenił się. W r. 2971 został potępiony w Egipcie, w r.373 w Syrii, a w
Rzymie jego ksią\ka Mani, Apostoł Jezusa Chrystusa została zakazana w r.372.
2. Paulikanizm.- Drugą z kolei sektą dualistyczną na terenie chrześcijańskim był paulikanizm .
Zało\ył ją biskup Paul (Paweł) w Armenii, około r.657. Odrzucił on manicheizm, chocia\ był o niego
posądzany i\ jest jego gorącym zwolennikiem. Paulikanie wierzyli, \e Bóg stworzył duszę, natomiast
świat materialny był dziełem szatana. Odrzucali Stary Testament, kapłaństwo, sakramenty i \ycie
klasztorne. Przedmioty materialne i działalność fizyczną która absolutnie nie miała dla nich
znaczenia.
ROZDZIAA XI
BOGOMILCY
Paulikanie tak szybko rozprzestrzenili się u Cesarstwie wschodnio-Rzymskim, \e stworzyli powa\ne
zagro\enie dla Kościoła bizantyńskiego. Wobec tego Władze postanowiły wytępić ogniem i mieczem
niebezpieczną sektą. Realizując to cesarzowa Teodora zabiła, utopiła i powiesiła ponad sto tysięcy
paulikanów.
I. PAULIKANIE W EUROPIE.- W połowie VIII wieku cesarz bizantyński Konstanty Kopronim
przeniósł pewną ilość paulikanów z Armenii do Tracji, by osłabić wpływy sekty w Małej Azji. W ślady
jego wstąpił inny cesarz, Jan Zimisces. Chocia\ był Ormianinem z pochodzenia, przerzucił z Armenii
dalszą partię paulikanów, w liczbie ponad dwieście tysięcy i osadził; ich koło Philipolis na
Bałkanach, na początku X wieku.
Cesarz miał sporo kłopotu z Bułgarami, którzy urządzali napady w kierunku Konstantynopola.
Sądził więc, \e sekciarze tworzyć będą wał chroniący Cesarstwo przed najazdami Mongołów z
północnego zachodu, Nie spodziewał się wiele. Najezdzcy bułgarscy na pewno wybiją większą ilość
[ Pobierz całość w formacie PDF ]